ساختاری به نام زندگی - وبلاگ ساعت ورزشی

به گزارش وبلاگ ساعت ورزشی، نقدی بر مجموعه شعر شاعر آپارتمان تنهاست سروده افسانه شعبان نژاد منتشر می گردد.

به گزارش گروه رسانه های وبلاگ ساعت ورزشی، حمیدرضا شکارسری نوشت: شاعر آپارتمان تنهاست یک کتاب شعر نیمایی است. پیوستگی و انسجام شعرهای نیمایی کوتاهی که در وحدت فضای یک ساختمان با 15 واحد آپارتمانی گرد هم آمده است، ایده ای فوق العاده تازه و ناب است که کتاب را نه تنها از تشتت نجات می بخشد، بلکه همچون پازلی 16 تکه ای بتدریج به کمال می رساند و به سرانجام می برد. چرا اما گفتم 16 تکه؟

تکه، شعر، اپیزود اول شعر همچون در ورودی و لابی ساختمان خواننده را برای داخل شدن به راهروها و آپارتمان های ساختمان یا تکه، شعر، پازل های کتاب آماده می نماید:

واژه می بارد، پشت این درهای بسته، توی واحدها، شاعری یک روز، واژه ها را، توی دفتر چید و شعری گفت...

می بینید؟ افسانه شعبان نژاد خودآگاه یا ناخودآگاه بر یک شعر تاکید می نماید. گویا خود او این 16 شعر- کل این کتاب- را یک منظومه یا اپیزودهایی پیوسته می داند.

شعبان نژاد در همین ساختار نیمایی و در همین وزن متحدالارکان، با تکرار فاعلاتن، شعرهای بعدی را شکل می دهد و تا پایان پیش می رود.

در هر واحد رویداد و حادثه ای رخ می دهد و روایت ساختمان پیش می رود. در واحدی نوزادی متولد می گردد و جالب اینجاست که این تولد در اولین واحد اتفاق می افتد:

گریه های نازک کشدار، خواب های نرم خرگوشی، بوی شیر، واحد یک غرق در حس تولد بود

اما مرگ راهش را به سمت واحدهای بالاتر پیش می گیرد تا به واحد نهم می رسد:

مرگ آمد، بی صدا از پله بالا رفت، ساکنان واحد نُه، گریه سر دادند...

واحدی دیگر تخلیه شده و از سکوت و خاطره پر شده است:

واحد سه، از اثاث ساکت و بی حرف، خالی شد، فرش و میز و مبل ها رفتند، خاطرات اما، به جا ماندند...

و واحدی دیگر از غوغای عروسی لبریز است:

تا عروس آمد، راهرو از هلهله پر شد، غصه در تور سفید او، نرم و آهسته به دام افتاد...

انگار در پس روساخت عینی و ملموس این شعرها حقیقتی دیگر نهفته است؛ حقیقتی ژرف که به گفته نیامده اما خواندن آن به عهده خواننده و مخاطب فعال شعر سپرده شده است. پس در ورای خواندن این شعرها، خوانش اتفاق می افتد و متن ها لاجرم تأویل می گردد.

واحدهای ساختمان روی هم رفته تصویرهایی متنوع از زندگی را به نمایش می گذارند. تولد و مرگ، قهر و آَشتی، رفت و آمد... این ساختمان زندگی ما است که پیش روی مان لایه به لایه و طبقه به طبقه ظاهر می گردد اما این کلیت و ذهنی گرایی در پس عینیت گرایی و جزءنگری مدرنی پنهان می ماند و مخاطب را به حرکت و جنبشی ذهنی وامی دارد تا شعرها را قرائت و به دنبال آن خوانش و تاویل کند. لازم به ذکر است این عینیت گرایی و جزءنگری می توانست ریسک خطر نثری شدن و گزارشی شدن اپیزودها را افزایش دهد اما چنانکه در سطرهای بالاتر دیدیم، شاعر به ندرت از تصرف در واقعیت به نفع تخیل شاعرانه اش غافل می گردد... و خواستگاری در واحد 8 از این معدود دفعات است که متن را به نظمی ساده بدل نموده است:

زنگ زد، از پله بالا رفت، خواستگاری با گلی در دست، گونه های دختر همسایه گل انداخت...

در واحد پانزدهم، آخرین واحد این ساختمان نمادین به واحد خود شاعر می رسیم. در این اپیزود شاعر به موقع و سنجیده از تکنیک فاصله گیری از متن استفاده می نماید. حالا وقت آن است که شاعر از متن فاصله بگیرد و به خود و عمل آفرینش ادبی خود بپردازد. انگار اندوه او از جنس دیگری است. اندوه سرانجام شعر اما نه تنها سرانجام شعر پانزدهم، بلکه کل سرانجام منظومه شاعر آپارتمان تنهاست! اندوه سرانجام شعر بلندی به نام زندگی. عنوان این شعر آخر بر خلاف واحدها و شعرهای دیگر بخشی از شعر است که در متن به آن اشاره می گردد:

شاعر این شعرها در واحد آخر، فکر یک موضوع دیگر بود، او و دلتنگی و تنهایی، شعر آخر بود

این نگارنده شاعر آپارتمان تنهاست را از پیروز ترین و منسجم ترین مجموعه شعرهای کوتاه این سال ها می داند که از سویی به طبیعی ترین شکل و روان ترین دکلماسیون در قالب نیمایی به سرایش درآمده و از سوی دیگر نماینده ای شایسته برای جریان قدرتمند کوتاه و ساده سرایی (در عین عمق و ژرفای معنا و درونمایه) محسوب می گردد.