اصلاحات مالی؛ مکاتب مختلف مالی چه می گوید؟ - وبلاگ ساعت ورزشی

به گزارش وبلاگ ساعت ورزشی، در مقاطعی که سیاست های مالی دچار تغییرات جدی می گردد، معمولا شکاف میان دانش آموختگان اقتصاد ظاهر می گردد و رسانه ها کوشش می نمایند این شکاف ها را برجسته نمایند. به عنوان مثال اگر بخشی از اقتصاددانان با یک تغییر موافقند رسانه های مخالف کوشش می نمایند دسته دیگری از اقتصاددانان را برجسته نمایند که با آن دیدگاه مخالفند. با این کار هم سیاستمداران در داخل و خارج حکومت را نسبت به یک تغییر دچار دودلی و دو دستگی می نمایند و هم جامعه را که اساسا نسبت به تغییر بی میل و هراسان است، توجیه نظری می نمایند. بگذارید مصداقی صحبت کنیم تا فهم موضوع روشن گردد. این مطلب یاری می نماید تا هم دسته بندی میان نحله های مختلف اقتصاددانان ایرانی شفاف گردد و هم مرزبندی ها معین و روشن گردد که با چه کسانی می توان ائتلاف کرد و با چه کسانی امکان گفت وگو وجود ندارد و مشکل کجاست.

فرض کنید مساله اصلاح نظام قیمت های نسبی در اقتصاد است، حالا این قضیه می خواهد قیمت انرژی یا بنزین باشد یا حذف ارز ترجیحی روی گندم و... .

دسته اول کسانی هستند که معتقدند اختلالات قیمتی مثل تثبیت قیمت اسمی به جای قیمت واقعی، یارانه به اقلام مختلف و اختصاص وام و منابع مقرون به صرفه، اصولا کارآیی بازارها را به شدت کاهش می دهد و رانت و فساد زیاد ایجاد و نابرابری ها را ایجاد و تقویت می نماید. به این دسته جریان اصلی اقتصاد می گوییم و نویسنده خود را بخشی از این جریان می داند. این نوشته می خواهد نشان دهد هواداران این تفکر با کدام نحله های دیگر می تواند گفت وگوی موثر و حتی ائتلاف داشته باشد.

دسته دوم از اساس معتقدند مداخلات قیمتی درست است و نه تنها هیچ اشکالی ندارد، بلکه باید آن را با قوت بیشتر ادامه داد. هواداران جریان اصلی اقتصاد نمی توانند با این گروه هیچ گفت وگو و ائتلافی داشته باشند؛ زیرا فاصله دیدگاه ها آن قدر شدید و مبنایی است که راهی برای تفاهم دیده نمی گردد.

دسته سوم کسانی هستند که اختلالات ناشی از مداخلات قیمتی را تا حدی تایید می نمایند؛ اما معتقدند دست بردن در آن به امید اصلاح می تواند تورم هایی ایجاد کند که اهداف ناشی از اصلاحات مالی را دست نیافتنی کند. این دسته در برترین حالت عمل گرایانه معتقدند با اینکه اصلاحات قیمتی در نظر خوب است، اما به علت پیامدهای تورمی و ساختار خاص اقتصاد ایران، نمی تواند به هدف خود دست یابد و به همین علت با آن مخالفت می نمایند. شکاف هواداران جریان اصلی اقتصاد با این دسته باز هم زیاد است؛ اما می توان گفت وگوی مفید و هدفمندی درباره تورم و ریشه های آن و پیامدهای تورمی اصلاحات قیمت نسبی در گذشته داشت. اگرچه امید زیادی به همسویی دیدگاه ها نیست، اما ناامیدی هم به مقدار دسته دوم نیست.

دسته چهارم کسانی هستند که معتقدند اصلاحات قیمتی امری ضروری در اقتصاد است؛ اما درباره چگونگی اجرا یا ملاحظات اجرایی مثل زمان بندی مناسب، دیدگاه های مختلفی دارند. بعضی معتقدند که باید این اصلاحات تدریجی تر باشد یا در هر بخش انجام گردد و یک باره و فراگیر انجام نگردد. درباره این دسته چهارم امکان گفت وگو خیلی بیشتر است؛ زیرا موضوع فنی است و گفت وگوی فنی آموزنده هست و حتما موثرتر از گفت وگو با دو دسته قبل است.

دسته پنجم کسانی هستند که معتقدند اصلاحات سیاسی مقدم بر اصلاحات مالی است و با هرگونه اصلاحات مالی قبل از اصلاحات سیاسی مخالفند. جریان اصلی هوادار اقتصاد طبعا معتقد است که وجود سرمایه اجتماعی برای موفقیت بسیاری از اصلاحات مالی ضروری است و اصلاحات سیاسی می تواند سرمایه اجتماعی لازم را فراهم کند و از این رو با اصلاحات سیاسی موافق است؛ اما نقطه افتراق آن است که اولا لزومی به تقدم و تاخر نیست و نمی توان همه امور را به آینده نامعلوم پس از اصلاحات سیاسی احاله داد؛ زیرا بعضی از اصلاحات مالی را می توان هم اکنون و بعضی دیگر را می توان همزمان با اصلاحات سیاسی انجام داد. در عین حال باید توجه داشت که بعضی اصلاحات مالی است که زمینه اصلاحات سیاسی را فراهم می نماید و تعویق اصلاحات مالی به امید اصلاحات سیاسی این مزیت ها را نادیده می گیرد.

دسته ششم کسانی هستند که معتقدند اصلاحات مالی برای کشور احتیاج نیست و تنها مساله کشور، اصلاحات سیاسی است. به باور اینجانب این دیدگاه مورد تایید عموم اقتصاددانان نیست و بیشتر موضوعی است که به وسیله سیاستمداران مطرح می گردد. سیاستمداران چون به عمق ناکارآیی های موجود در بازارهای مختلف و عدم تعادل های موجود در بخش های مختلف مطلع نیستند، موضوعات را سطحی و سیاسی می بینند و تصور می نمایند فقط کافی است تغییرات سیاسی رخ دهد تا مسائل به شکل اتوماتیک حل گردد. به باور من اقتصاددانان نمی توانند با این دسته ششم نیز همسویی و ائتلافی داشته باشند.

حال با این عینک نظری می توان به اظهارنظرهای مختلفی که این روزها در فضای مجازی و رسانه های رسمی و غیررسمی مطرح می گردد، نگاه کرد و خط و خطوط افراد مختلفی را که به هرکدام از این دسته بندی ها تعلق دارند، معین کرد.